wiskonst.nl

Sybrandt Hansz Cardinael was een gerenommeerd rekenmeester uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. Hij leefde in doopsgezinde kringen, zowel in Harlingen, waar hij in 1578 geboren werd, als in Amsterdam, waar hij in 1605 ging wonen. Daar trouwde hij in 1607 met Levijntje Panten. Ze kregen zes dochters (zie [Thijssen-Schoute 1967], p. 220), waarvan er één (Cathalijntje) met de vertaler Jan Hendrik Glazemaker trouwde.

In 1612 verscheen zijn boek Hondert Geometrische questien met hare solutien . Hiermee werd zijn naam gevestigd en al in 1617 werd dit werk in het Duits vertaald. In ieder geval vanaf 1623 was Cardinael rekenmeester in Amsterdam.

Pas in 1635 verscheen een nieuw boek: Mathematische ofte Wisconstige bewijs-redenen, waer mede bewesen wordt, dat de Aerdcloot stil staet. En de Sonne daghelijcx en jaerlijcx sijnen loop doet; naer de leeringhe van Ptolemaeus. Teghens het ghevoelen van N. Copernicus, dat den Aerdcloot sijnen daghelijckschen en jaerlijckschen loop soude doen, en de Sonne stil staen in 't midden vande vaste Sterren-Hemel. Aan deze titel zien we dat Cardinael de aarde als het centrum van het heelal beschouwde, waar de andere hemellichamen omheen draaien. Ook in zijn tijd was dat al een afwijkend standpunt. Om deze reden bracht Descartes hem een bezoek, ergens tussen 1635 en 1647. We weten hiervan door een verslag van wiskundige en sterrenkundige D. Rembrandtsz. Van Nierop, die schrijft: "... heeft mij de heer Des Kartes self geseyt, als dat hij bij desen Syb. Hanssen gegaen was, om met hem van wegen dit Boeckjen te spreecken, maer hij sulcks niet van sinne wesende, gaf tot antwoort, dat hij om seeckere oorsaecke alsoo gestelt hadde." Oftewel: volgens Descartes wilde Cardinael niet met hem praten en vertelde hem alleen dat hij bepaalde redenen had voor zijn opvattingen, zonder daarover in discussie te willen gaan.

Vanaf 1639 verschenen regelmatig rekenboeken van Cardinael, die samen een rekenmethode in vier delen vormen. Toch bleef zijn eerste boek het beroemdst. Er is een brief uit 1645 bewaard gebleven van de wiskundige Stampioen aan de dichter en staatsman Constantijn Huygens. Hij schreef dat een goede manier om de basiswiskunde onder de knie te krijgen het bestuderen van het boek van Cardinael was: "Om vorders in de mathematyc te studeeren is voor eerst nodigh het solveren ende ontbinden van eenige geometrische quaestien, daer toe heel bequaem syn De hondert geometrische questien van Meester sibrant Hanssen daer alle arithmetische door calculatie, ende oock geometrische door passer en lineaal opgelost worden." Christiaan Huygens heeft inderdaad in 1645 (op zijn zestiende) het boek van Cardinael bestudeerd, wat blijkt uit zijn aantekeningen en uitwerkingen, die bewaard gebleven zijn.

Cardinael had als rekenmeester veel invloed op rekenaars, meetkundigen en zeevaarders. Hij overleed in 1647 in Amsterdam en werd daar op 26 november begraven. Zijn rekenschool werd voortgezet door zijn weduwe, die in 1664 overleed.